ΜΑΘΗΤΕΣ, ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ

Στα πλαίσια του μαθήματος των μαθηματικών οι μαθητές της Α΄' τάξης  του γυμνασίου πραγματοποίησαν μια έρευνα  για να διαπιστώσουν την εξάρτηση των μαθητών από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και συγκεκριμένα από την τηλεόραση και το διαδίκτυο.τα αποτελέσματα της έρευνας είναι τα παρακάτω:

1.      Ποσοστό 62,5 % των μαθητών παρακολουθεί καθημερινά τηλεόραση πάνω από δύο ώρες.

2.      Το 47 % των παιδιών «σερφάρει» στο διαδίκτυο περισσότερο από δύο ώρες καθημερινά.

3.      Το 44 % των μαθητών περνάει ελεύθερο χρόνο με τους γονείς του λιγότερο από δύο ώρες την ημέρα.

4.      Ενθαρρυντικό όμως είναι και το γεγονός ότι το 52 % των μαθητών δήλωσε πως θα μπορούσε να ζήσει χωρίς τηλεόραση ή ηλεκτρονικό υπολογιστή.

ΑΝΧΟΣ!!!!!!!!! ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ

  

Έχεις άγχος; Είναι φυσιολογικό. Λίγο άγχος είναι ωφέλιμο, γιατί βοηθάει το άτομο να συγκεντρωθεί πολύ καλά και να είναι σε εγρήγορο

Φτιάξε ένα Πρόγραμμα μελέτης οργάνωση, ώστε να έχεις τον απαραίτητο χρόνο.

·        Όσο περισσότερες λεπτομέρειες περιέχει η ύλη, να καντε πολλές επαναλήψεις    Να κάνεις μια κατανομή εργασίας δηλαδή να χωρίσεις την ύλη σε μικρότερες ενότητες ώστε  να μπορείς να τη χειριστείς καλλίτερα.

·        Να προετοιμάζεσαι για τις εξετάσεις πολύ πριν με ένα μακροπρόθεσμο πλάνο και να μη στριμώχνεσαι στο τέλος.

·        Να σημειώνεις με μολύβι ή μαρκαδόρο υπογραμμίσεως τα πιο σημαντικά ή τα πιο δύσκολα στην απομνημόνευση κομμάτια.

·        Κατά τη διάρκεια των εξετάσεων δε μπορείς να μάθεις καινούρια πράγματα αλλά απλώς να κάνεις μια σύντομη ανασκόπηση των βασικών σημείων.

Σκέψου θετικά για τις εξετάσεις	Μην το σκέφτεσαι
Έχω προσωπικούς στόχους και θέλω να τους πετύχω. Γι’ αυτό θέλω να διαβάσω.	Βαριέμαι να διαβάσω, το κάνω γιατί με πιέζουν οι άλλοι.
Τα εμπόδια και οι δυσκολίες των εξετάσεων είναι για μένα προκλήσεις για να τις ξεπερνώ.	Είναι πολύ δύσκολα θα τα παρατήσω.
Για τα λάθη μου αναλαμβάνω τις ευθύνες που μου αναλογούν.. Χωρίς να απελπίζομαι οργανώνω καλύτερα τη μελέτη μου.	Πρέπει να είμαι τέλειος, γιατί αλλιώς αλλοίμονό μου.
Θα κάνω ό,τι καλύτερο μπορώ και όλα θα πάνε καλά, θα πετύχω…	Να δεις που δεν θα γράψω τίποτα και δεν θα πετύχω στις εξετάσεις.
Θα κάνω πολλές επαναλήψεις για να εμπεδώσω την ύλη.	Δεν προχωράω με το διάβασμα, έχω μείνει πολύ πίσω.
Οι συμμαθητές μου αντιμετωπίζουν παρόμοια προβλήματα.	Μόνο σε μένα συμβαίνουν αυτά.
Εάν αποτύχω, οι άλλοι θα μου συμπαρασταθούν.	Εάν αποτύχω, τότε έχω αποτύχει και στα μάτια των άλλων.
Θα βρεθούν άλλες ευκαιρίες για να πραγματοποιήσω τα όνειρά μου.	Είναι η τελευταία μου ευκαιρία, αν αποτύχω τελείωσαν όλα.

Πρακτικοί τρόποι αντιμετώπισης του έντονου φόβου
τη στιγμή της εξέτασης:

·         «Εάν αρχίσω να τρέμω, να ιδρώνουν τα χέρια μου, να χτυπάει η καρδιά μου δυνατά... θα πάρω βαθιές ανάσες και δεν θα χάσω την ψυχραιμία μου».

• «Εάν δεν μπορέσω να απαντήσω σε μία ερώτηση, θα προσπαθήσω να συγκεντρωθώ περισσότερο στην επόμενη χωρίς να σκέφτομαι την αποτυχία».
• «Θα ξεκινήσω με ό,τι γνωρίζω καλά.. Ακούω καλά τις οδηγίες και δεν βιάζομαι να παραδώσω το γραπτό μου».

·         «Θα μείνω ως το τέλος της γραπτής εξέτασης συγκεντρωμένος και δεν θα τα εγκαταλείψω, θα παλέψω μέχρι το τέλος».

ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ!

Χρήσιμες συμβουλές για αποδοτικό διάβασμα

Η κατανόηση, είναι ο λόγος που διαβάζουμε. Αν διαβάζουμε κάτι και δεν το καταλαβαίνουμε τότε στην πραγματικότητα δεν διαβάζουμε. Οι αποτελεσματικοί αναγνώστες μετατρέπουν το διάβασμα σε μία ενεργητική διαδικασία. Μοιάζει σαν να διαβάζεις το αγαπημένο σου περιοδικό. Είναι διασκεδαστικό και κατανοητό. Το ίδιο μπορεί να γίνει και τα μαθήματα του σχολείου. (Εντάξει όχι με όλα, αλλά με τα περισσότερα)! Οι αποτελεσματικοί αναγνώστες αναγνωρίζουν πότε έχουν πρόβλημα με την κατανόηση και ψάχνουν να βρουν λύσεις (καθηγητές, λεξικά, Internet, συμμαθητές). Υπάρχουν πολλά πράγματα που μπορούν να εμποδίσουν το αποτελεσματικό διάβασμα. Μερικά περιλαμβάνουν την κοινή λογική & είναι εύκολο να αλλαχθούν, κάποια άλλα μπορεί να χρειάζονται προσωπική ευθύνη, δέσμευση & επιμονή για να αλλάξουν. Πρώτα λοιπόν θα ασχοληθούμε με αυτά που είναι εύκολο να τα αλλάξουμε και θα προχωρήσουμε στα δυσκολότερα.

Το περιβάλλον του διαβάσματος είναι πολλές φορές εύκολο να αλλαχθεί χωρίς να χρειάζεται ιδιαίτερη προσπάθεια. Ας δούμε τα σημαντικότερα από αυτά:
 Φωτισμός – O Καλός φωτισμός αποτελεί την πρώτη αλλαγή που θα χρειαστεί να κάνουμε. Ο λάθος φωτισμός μπορεί να φέρει κούραση και να επηρεάσει την απόδοση σου στο διάβασμα. Διάλεξε ένα φως που να μην δημιουργεί σκιές & έντονες αντιθέσεις. Υπάρχουν κατάλληλες λάμπες στο εμπόριο με λογικές τιμές και μια μεγάλη ποικιλία για να διαλέξεις.
 Εξαερισμός- στο δωμάτιο σου θα χρειαστεί να προσέχεις δύο πράγματα: Τον καθαρό αέρα & τη σταθερή θερμοκρασία. Και οι δύο αυτοί παράγοντες είναι σημαντικοί για να είσαι σε επαγρύπνηση και με καθαρό μυαλό.
 H Θέση που κάθεσαι – Η θέση που θα κάθεσαι θα πρέπει να μην είναι πολύ άνετη (μην σε πάρει ο ύπνος) άλλα ούτε και άβολη. Διάλεξε μία μέτρια (κατά προτίμηση ανατομική) καρέκλα και μη διαβάζεις στο κρεβάτι.
 Η στάση του σώματος – Προσπάθησε να μην βάζεις το κεφάλι σου μέσα στο βιβλίο αλλά και μην κρατάς το βιβλίο μακρυά από σένα. Και στις δύο περιπτώσεις η κούραση θα σε αποθαρρύνει σύντομα.
 Εξωτερικές ενοχλήσεις – Οι πιο σημαντικές ενοχλήσεις είναι αυτές που μπορείς να δεις και να ακούσεις. Παρόλο που μπορεί να απολαμβάνεις να διαβάζεις με μουσική ή με ανοιχτή τηλεόραση έχε υπ΄όψη σου ότι οι έρευνες έχουν αποδείξει ότι γινόμαστε παραγωγικοί και αποτελεσματικοί όταν ασχολούμαστε με ένα πράγμα τη φορά.
 Κάνε διαλείμματα- όχι πολύ μικρά αλλά ούτε και πολύ μεγάλα . Ένα τέταρτο είναι αρκετό. Μη διαβάζεις αν δεν έχει περάσει ένα διάστημα μεταξύ 30 -90 λεπτών από το φαγητό.

Η αξία του προγράμματοςΠριν ακόμα ξεκινήσεις να διαβάζεις, χρειάζεται να βάλεις ένα πρόγραμμα. Αν δεν έχεις ένα πρόγραμμα ή πλάνο δεν θα μπορέσεις να αξιολογήσεις τα προβλήματα που προκύπτουν από το διάβασμα ή ίσως το πολύ φορτωμένο σου πρόγραμμα. Όλα θα φαίνονται βουνό. Φτιάξε ένα πρόγραμμα που να καλύπτει τις ανάγκες σου και το σπουδαιότερο από όλα, ακολούθησε το.
Το πρόγραμμα σώζει χρόνο (για τις υπόλοιπες δραστηριότητες σου)
Όλα τα προγράμματα φτιάχνονται με το σκεπτικό ώστε να είναι αποδοτικά και βοηθητικά ως προς τα εσένα. Αυτό σημαίνει ότι ίσως χρειαστεί να αλλάξεις τον προγραμματισμό σου , αν δεις ότι αυτός δεν σε εξυπηρετεί. Δοκίμασε & κάνε λάθη. Πειραματίσου & θα βρεις αυτό που ταιριάζει σε σένα.
Πότε να διαβάσεις
Όταν είσαι ξεκούραστος/η , ευδιάθετος/ η και το έχεις προγραμματίσει. Το διάβασμα της τελευταίας στιγμής πριν το μάθημα είναι συνήθως χάσιμο χρόνου και δεν αποδίδει παρά μόνο στιγμιαία.

Πώς να χρησιμοπoιήσεις το χρόνο σουΟ χρόνος είναι το πιο πολύτιμο εργαλείο που έχει ο μαθητής στη διάθεση του. Το να αποφεύγεις το διάβασμα είναι το πιο εύκολο πράγμα στον κόσμο. Αφορά εσένα και τη δική σου ευθύνη ως προς τον εαυτό σου και το τι θες να κάνεις μεγαλώνοντας. Με αυτό το κριτήριο ο χρόνος που μοιράζεις σε όλες τις δραστηριότητες σου έχει την ίδια αξία με αυτή του διαβάσματος και είναι στο χέρι σου το πως θα τον ενσωματώσεις στη ζωή σου.

Δεξιότητες σκέψηςΌλοι έχουμε δεξιότητες σκέψης αλλά λίγοι από εμάς τις χρησιμοποιούμε συνειδητά και αποτελεσματικά. Οι δεξιότητες αυτές χτίζονται με την επανάληψη. Οι αποτελεσματικοί αναγνώστες βλέπουν πιθανότητες εκεί που κάποιοι βλέπουν αδιέξοδα. Ρώτα τον εαυτό σου, τι θέλει να πει το κείμενο που διαβάζεις, συζήτησε με έναν συμμαθητή σου και μοιραστείτε τις σκέψεις σας γύρω από αυτά που διαβάζετε. Δες μια ταινία που να έχει παρόμοιο θέμα. Ρώτησε τους καθηγητές σου. Τους γονείς σου. Με το πέρασμα του καιρού θα έχεις αναπτύξει κριτική σκέψη και αυτό θα επηρέασει όλους τους τομείς στη ζωή σου.

Η Α.Ε.Δ.Α.Ε μέθοδοςΗ SQ3R μέθοδος είναι ο αποδεδειγμένος τρόπος ο οποίος ακονίζει τις δεξιότητες του διαβάσματος. (SQ3R stands for Survey, Question, Read, Recite, Review.)
Αξιολόγηση - Δες την γενική εικόνα του μαθήματος ΠΡΙΝ το διαβάσεις με λεπτομέρεια. Φαντάσου ότι κοιτάς ένα χάρτη για να πας ένα ταξίδι. Αν δεν ξέρεις την περιοχή, το να κοιτάξεις έναν χάρτη αποτελεί τον καλύτερο τρόπο να ξεκινήσεις.
Ερωτήσεις – Κάνε ερωτήσεις για να πάρεις απαντήσεις. Οι ερωτήσεις που θα σε διευκολύνουν. Χρησιμοποίησε τον ακόλουθο τρόπο: «Τι», «Γιατί», «Πώς», «Πότε», «Ποιος» & «Πού». Κάνε αυτές τις ερωτήσεις στον εαυτό σου καθώς διαβάζεις – θυμήσου στόχος του διαβάσματος είναι η κατανόηση. Τα σημεία που σου κάνουν εντύπωση είναι αυτά που είναι εύκολο να θυμηθείς. Αφιέρωσε χρόνο για τα υπόλοιπα.
Διάβασε – Διάβασμα δεν σημαίνει ανάγνωση ενός κειμένου. Διάβασε ενεργά. Μην αποφεύγεις τους πίνακες, ή τις υποσημειώσεις του βιβλίου. Πολλές φορές θα πάρεις πληροφορίες από αυτά που μέσα στο κείμενο σου δεν υπάρχουν. Σταμάτα όταν νιώθεις ότι έχεις κατανοήσει ότι διαβάζεις. Μην διαβάζεις δυνατά στον εαυτό σου. Αντίθετα από ότι πιστεύεται , δεν βοηθά στην καλύτερη κατανόηση και προσθέτει χρόνο στο διάβασμα σου.
Εξιστόρησε – Όταν εξιστορείς , σταματάς να διαβάζεις και προσπαθείς να ανακαλέσεις τι έχεις διαβάσει. Προσπάθησε να θυμηθείς τους τίτλους, τη γενική ιδέα, και τους πίνακες που περιέχει το κείμενο. Προσπάθησε να αναπτύξεις μια γενική ιδέα πάνω σε ότι έχεις διαβάσει και βάλε δικά σου λόγια και ιδέες. Προσπάθησε να συνδέσεις αυτά που διάβασες με αυτά που ήδη ξέρεις. Με αυτόν τον τρόπο η μνήμη σου θα γίνει καλύτερη και θα βοηθηθείς όταν γράψεις τεστ.
Αναθεώρησε – Η αναθεώρηση είναι μια αξιολόγηση του τι έχεις καλύψει μέχρι εκείνη την ώρα. Στην ώρα της αναθεώρησης ανέτρεξε στις σημειώσεις σου και βρες τα σημεία τα οποία πιστεύεις ότι δεν έχεις καταλάβει καλά. Βρες τα δυνατά σημεία σου και ελαχιστοποίησε τις αδυναμίες σου. Ο καλύτερος χρόνος για την αναθεώρηση είναι όταν έχεις τελειώσει το διάβασμα σου. Μην περιμένεις να έρθει η περίοδος των εξετάσεων . Πριν τις εξετάσεις θα χρειαστεί να κάνεις μία γενική αναθεώρηση πολλών μαθημάτων ή κεφαλαίων και η δουλειά σου θα είναι σαφώς λιγότερη αν έχεις μέχρι τότε οργανωθεί σωστά.

Εξετάσεις (Μερικά tips για την ώρα των γραπτών εξετάσεων)

ΑξιολόγησεΑξιολόγησε το συνολικό γραπτό που έχεις μπροστά σου. Σιγουρέψου ότι έχεις καταλάβει καλά (πράγμα το οποίο σημαίνει ότι έχεις διαβάσει) τις ερωτήσεις. Ακόμα και αυτές που σου φαίνονται εύκολες. Όταν διαβάσεις τις ερωτήσεις, διάβασε της μια φορά ακόμα!
Απάντησε τις εύκολες ερωτήσεις πρώταΗ καλύτερη στρατηγική είναι απαντήσεις που για σένα είναι εύκολες. Αν ξεκινήσεις από τις δύσκολες , μπορεί να μην σου μείνει χρόνος να συμπληρώσεις ότι ήδη γνωρίζεις η απλά να χάσεις το κουράγιο σου.
Βρες τις λέξεις κλειδιάΜάθε να αναγνωρίζεις τις λέξεις κλειδιά ενός κειμένου. Ξεκίνα να αναπτύσσεις τις ιδέες γύρω από τα σημεία κλειδιά που σου δίνονται.
Ξαναδιάβασε το γραπτό σου
Ξαναδιάβασε το γραπτό σου πριν το δώσεις. Διάβασε προσεκτικά τι έγραψες, κάνε τις απαραίτητες διορθώσεις και προσπάθησε να παραδώσεις ένα καθαρό – ευανάγνωστο γραπτό. Μουτζούρες, πολλά σβησίματα ή μια κόλλα γεμάτη διορθώσεις δεν βοηθά.

Καλή επιτυχία!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

Διατροφή για συγκέντρωση

                                                                                               Γνωρίστε τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζονται περισσότερο, τις τροφές που τα περιέχουν, αλλά και το ποια είναι η ιδανική διατροφή για να περάσετε τις εξετάσεις σας με άριστα… Οι κόποι μιας ολόκληρης χρονιάς κρίνονται σε λίγες στιγμές. Στιγμές που ο οργανισμός πρέπει να αντέξει στη δοκιμασία του έντονου άγχους και να ανταποκριθεί στις υψηλές απαιτήσεις για συγκέντρωση, ετοιμότητα, διαύγεια και μέγιστη πνευματική απόδοση. Για αυτό όσο απαραίτητο είναι το μεθοδικό διάβασμα, άλλο τόσο απαραίτητη είναι, την περίοδο αυτή, η σωστά οργανωμένη διατροφή.


Τα απαραίτητα συστατικά για δυνατό μυαλό:

Σε περιόδους μεγάλης πνευματικής καταπόνησης, αυξημένης ψυχικής πίεσης και έντονου στρες, ορισμένα θρεπτικά συστατικά παίζουν ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο…
- Ακόρεστα λιπαρά οξέα: αποτελούν το οικοδομικό υλικό των νευρικών κυττάρων, τα οποία θρέφουν και προστατεύουν. Βοηθούν επίσης στην καταπολέμηση του άγχους και στη βελτίωση της διάθεσης. Παχιά ψάρια, ελαιόλαδο, ταχίνι, ξηροί καρποί, κρόκος αβγού, αβοκάντο και μη υδρογονωμένα φυτικά λίπη και έλαια αποτελούν τις υγιεινότερες πηγές τους.
- Αμινοξέα: απολύτως απαραίτητα για τη βιοσύνθεση νευροδιαβιβαστών, χημικών ουσιών που επηρεάζουν την καλή λειτουργία του εγκεφάλου. Ιδιαίτερα χρήσιμο αμινοξύ για τον πνευματικά εργαζόμενο μαθητή είναι η τρυπτοφάνη, πρόδρομη ουσία της σεροτονίνης. Η ομαλή παραγωγή σεροτονίνης σχετίζεται με την καλή διάθεση, τη μείωση του άγχους, την τόνωση και την καλή λειτουργία της μνήμης. Τρυπτοφάνη υπάρχει κυρίως σε ζυμαρικά, γαλοπούλα, γαλακτοκομικά (ειδικά στα τυριά), ψάρια, όσπρια και ξηρούς καρπούς.
- Αντιοξειδωτικά: βοηθούν τον οργανισμό να αντιμετωπίσει την υπερπαραγωγή ελευθέρων ριζών, επιβλαβών ουσιών που δημιουργούνται σε μεγαλύτερες ποσότητες κατά τις περιόδους έντονου στρες, όπως είναι η εξεταστική περίοδος. Μεγάλες ποσότητες αντιοξειδωτικών περιέχουν κυρίως τα φρέσκα φρούτα και λαχανικά, τρόφιμα που δεν θα πρέπει να λείπουν ποτέ από το καθημερινό διαιτολόγιο.
- Βιταμίνες Β: συμβάλλουν στην καλή λειτουργία του νευρικού συστήματος, στη μείωση της πνευματικής κόπωσης, στον καλύτερο μεταβολισμό των υδατανθράκων και στην αύξηση των επιπέδων ενέργειας. Υπάρχουν κυρίως σε ανεπεξέργαστα δημητριακά, όσπρια, ξηρούς καρπούς, γαλακτοκομικά, κρέας, ψάρια και λαχανικά.
- Γλυκόζη: προέρχεται από το μεταβολισμό των υδατανθράκων. Αποτελεί τη μοναδική πηγή ενέργειας του εγκεφάλου και επομένως χρειάζεται περισσότερο από οτιδήποτε άλλο σε όσους διαβάζουν εντατικά. Πιτυρούχο ψωμί, νιφάδες βρώμης, σκούρο ρύζι, ζυμαρικά, δημητριακά πρωινού ολικής άλεσης, πατάτες, όσπρια, φρούτα, λαχανικά και μέλι αποτελούν τις καλύτερες πηγές ωφέλιμων υδατανθράκων.
- Μαγνήσιο: συμβάλλει στη χαλάρωση του νευρικού συστήματος, ενώ συγχρόνως αυξάνει την αυτοσυγκέντρωση και την αντίσταση στην κόπωση. Σε περίπτωση ανεπαρκούς πρόσληψης, οι ορμόνες του στρες αυξάνονται σημαντικά, γεγονός που μπορεί να εντείνει τον εκνευρισμό ή να προκαλέσει κατάθλιψη. Πλούσιες πηγές μαγνησίου είναι τα πράσινα λαχανικά και επίσης όσπρια, καρύδια, δημητριακά ολικής άλεσης, μπανάνες, αβοκάντο, ρύζι, στάρι, σπανάκι, μανιτάρια και η πικρή σοκολάτα.
- Σίδηρος: αναγκαίος για την οξυγόνωση και την εύρυθμη λειτουργία του εγκεφάλου. Η μακροχρόνια έλλειψη σίδηρου μπορεί να προκαλέσει αδυναμία συγκέντρωσης, ευερεθιστότητα, νευρικότητα και δυσκολίες στη μάθηση. Πιο αφομοιώσιμες πηγές σιδήρου είναι το συκώτι και τα κόκκινα κρέατα. Ποσότητες σιδήρου περιέχονται επίσης σε πουλερικά, ψάρια, αβγά, δημητριακά πρωινού, αποξηραμένα φρούτα, ξηρούς καρπούς, όσπρια και σκούρα πράσινα λαχανικά.
Κανόνες διατροφής για άριστη απόδοση
Βασικές διατροφικές οδηγίες για παραγωγικό διάβασμα και εξεταστική ήρεμη και αποδοτική…
1. Πάντα πρωινό: αποτελεί το σημαντικότερο γεύμα για την πνευματική απόδοση. Φοιτητές που δεν τρώνε καθόλου πρωινό, παρουσιάζουν συνήθως χαμηλή ενεργητικότητα, νιώθουν κουρασμένοι, είναι πιο νευρικοί και σπανίως μπορούν να αποδώσουν σωστά. Προσοχή όμως, γιατί ένα βαρύ και δύσπεπτο πρωινό με μεγάλες ποσότητες ζάχαρης και λιπαρών, μπορεί να προκαλέσει πνευματική νωθρότητα και υπνηλία.
2. Όχι δίαιτα: η περίοδος των εξετάσεων δεν ενδείκνυται για δίαιτα αδυνατίσματος, περιορισμό θερμίδων ή μεγάλες αλλαγές στο συνήθη τρόπο διατροφής. Η δίαιτα μπορεί να προκαλέσει εκνευρισμό, ευερεθιστότητα, αυξημένη κόπωση, μείωση της συγκέντρωσης, δυσκολίες απομνημόνευσης και γενικότερα μπορεί να αυξήσει το άγχος και να περιορίσει την πνευματική απόδοση.
3. Ισορροπία: το διαιτολόγιο κάθε ημέρας πρέπει να περιλαμβάνει τρόφιμα από όλες τις ομάδες τροφών, στις κατάλληλες ποσότητες. Ιδιαίτερη, όμως, έμφαση θα πρέπει να δοθεί στην κατανάλωση δημητριακών ολικής άλεσης, φρέσκων φρούτων, λαχανικών και γαλακτοκομικών, εφόσον βέβαια δεν υπάρχει κάποια ιατρική ή άλλη αντένδειξη (π.χ. αλλεργία ή δυσανεξία).
4. Τακτικές ώρες: η κατανάλωση μικρών ποσοτήτων φαγητού σε τακτά χρονικά διαστήματα, περίπου κάθε 3-4 ώρες, εξασφαλίζει τη σταθερή τροφοδοσία του εγκεφάλου με γλυκόζη και ελαττώνει το αίσθημα κόπωσης που προκαλείται από την εντατική μελέτη.
5. Υγιεινά σνακ: φρέσκα φρούτα, φυσικοί χυμοί, σάντουιτς με ψωμί ολικής άλεσης, σπιτικές πίτες και ανάλατοι ξηροί καρποί αποτελούν ιδανικές λύσεις. Αντίθετα, τρόφιμα πλούσια σε κακής ποιότητας λιπαρά, ζάχαρη ή αλάτι επιβαρύνουν τον οργανισμό και ελαττώνουν την πνευματική απόδοση.
6. Μεσημεριανό και βραδινό πάντα στο σπίτι: τίποτα δεν μπορεί να αντικαταστήσει το σπιτικό φαγητό, τουλάχιστον από πλευράς ασφάλειας και υγιεινής. Οι ώρες που αφιερώνετε ως γονείς στην επιλογή και στην προετοιμασία των φαγητών, είναι επένδυση στο μέλλον του παιδιού σας!
7. Αποφυγή μεγάλων γευμάτων: τα πλούσια σε θερμίδες γεύματα αυξάνουν το πεπτικό στρες, προκαλούν κόπωση και ελαττώνουν τη συγκέντρωση, την ικανότητα απομνημόνευσης και την απόδοση. Ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται στις ποσότητες του βραδινού γεύματος, επειδή μπορεί να επηρεάζει την ποιότητα του ύπνου - ο καλός ύπνος έχει καθοριστική επίδραση στην πνευματική απόδοση. Το τελευταίο γεύμα της ημέρας πρέπει να είναι ελαφρύ και εύπεπτο και να καταναλώνεται τουλάχιστον 3 ώρες πριν την κατάκλιση ή και νωρίτερα εάν έχει υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά.
8. Αποφυγή δύσπεπτων τροφίμων: βαριά φαγητά, τηγανιτά, τσιγαριστά, αλλαντικά με πάχος, σάλτσες, μπαχαρικά και τα πολλά ζωικά λιπαρά αυξάνουν το στομαχικό φόρτο και πρέπει να αποφεύγονται ή να περιοριστούν δραστικά. Το ίδιο ισχύει για τα τρόφιμα στα οποία υπάρχει αποδεδειγμένη ευαισθησία (π.χ. γαλακτοκομικά όταν υπάρχει δυσανεξία στη λακτόζη).
Προσοχή όμως απαιτείται ακόμα και στην κατανάλωση κατά τα άλλα ωφέλιμων τροφίμων, που μπορεί να προκαλέσουν φουσκώματα (π.χ. τα πολλά όσπρια) ή γαστρεντερικές διαταραχές (π.χ. ορισμένα ωμά λαχανικά σε περιπτώσεις ευερέθιστου εντέρου).
9. Περιορισμός γλυκών: περιορίστε την κατανάλωση ζάχαρης, γλυκών, βιομηχανοποιημένων σνακ και αναψυκτικών. Η υπερβολική κατανάλωση απλών σακχάρων μειώνει την ενεργητικότητα και μπορεί να προκαλέσει νευρικότητα, πνευματική κόπωση, αδυναμία συγκέντρωσης και μεταβολές στη διάθεση. Επειδή, όμως, μια μικρή ποσότητα γλυκού είναι απαραίτητη, κυρίως για ψυχολογικούς λόγους, καλύψτε την ανάγκη αυτή με σπιτικά γλυκά, φτιαγμένα από εσάς με αγνότερα υλικά.
10. Λίγη σοκολάτα βοηθάει: η σοκολάτα περιέχει συστατικά που σχετίζονται με την τόνωση, τη μείωση του άγχους και τη βελτίωση της διάθεσης, για αυτό και χαρακτηρίζεται ως απαραίτητο τρόφιμο κατά την εξεταστική περίοδο. Βέβαια, χρειάζεται προσοχή στην ποιότητα, στην ποσότητα και στη συχνότητα κατανάλωσης. Η καλύτερη επιλογή είναι 20 γραμμάρια πικρής σοκολάτας 2-3 φορές εβδομαδιαίως.
11. Αύξηση πρόσληψης υγρών: λόγω εποχής, οι ανάγκες του οργανισμού σε υγρά είναι αυξημένες. Μικρές ποσότητες νερού σε τακτά χρονικά διαστήματα βοηθούν στη θερμορύθμιση του οργανισμού, καθυστερούν την εμφάνιση της κόπωσης και συνδράμουν στη γενικότερα καλή λειτουργία του οργανισμού. Χυμοί χωρίς πρόσθετη ζάχαρη, γάλα, φρούτα και σαλάτες λαχανικών συμπληρώνουν τις απαιτήσεις σε υγρά.
12. Προσοχή στους καφέδες: η υπερκατανάλωση καφεΐνης επιτείνει την νευρικότητα και βλάπτει σοβαρά την πνευματική απόδοση. Εάν, όμως, το παιδί σας συνηθίζει να πίνει καθημερινά καφέ, είναι λάθος να τον σταματήσει αυτή την περίοδο, διότι μπορεί να εμφανιστούν συμπτώματα στέρησης. Προτρέψτε το λοιπόν να περιοριστεί σε 1-2 καφέδες το πολύ και να προτιμά ελληνικό ή φίλτρου αντί του στιγμιαίου. Υπόψη ότι καφεΐνη υπάρχει επίσης σε αναψυκτικά τύπου κόλα, ενεργειακά ποτά, τσάι (τεΐνη), κακάο, σοκολάτα, σοκολατούχα γάλατα και σε προϊόντα που περιέχουν πραγματική σοκολάτα, όπως γλυκά, μπισκότα, επιδόρπια και ορισμένα δημητριακά πρωινού.Ενδεικτικές εναλλακτικές προτάσεις γευμάτων
Μαζί με το καλό και οργανωμένο διάβασμα, μια προσεγμένη ποικίλη διατροφή στα πρότυπα της παραδοσιακής ελληνικής, είναι αυτό που χρειάζεται ο φοιτητής, και σε τελική ανάλυση όλοι μας…


Πρωινό
-Γάλα, σάντουιτς με ψωμί, τυρί και αβγό, φρούτο.
-Γάλα, τοστ με τυρί, φρούτο.
-Γάλα, παξιμαδάκια με κρεμώδες τυρί και μέλι, φρούτο ή χυμός.
-Γάλα, ψωμί με πάστα ελιάς, φρούτο.
-Γάλα, ψωμί με ταχίνι και μέλι, χυμός.
-Κορνφλέικς, γάλα, φρούτο.
-Μούσλι με ξηρούς καρπούς, γάλα ή γιαούρτι, φρούτο.
-Φρουτοσαλάτα με φρέσκα και αποξηραμένα φρούτα, ξηρούς καρπούς και τυρίή γιαούρτι.
Ενδιάμεσα (δεκατιανό και απογευματινό)
-Γάλα ή γιαούρτι ή τυρί, φρούτο.
-Γάλα, ανάλατοι ξηροί καρποί.
-Γιαούρτι με αποξηραμένα φρούτα ή μέλι.
-Κουλούρι με σουσάμι, τυρί.
-Κριτσίνια, χυμός.
-Μιλκσέικ με γάλα και φρούτο.
-Μπάρα δημητριακών ή μικρή ατομική βάφλα, γάλα ή χυμός.
-Σπιτική τυρόπιτα ή χορτόπιτα.
-Σπιτικό κέικ ή μηλόπιτα ή ρυζόγαλα.
-Φρέσκα ή αποξηραμένα φρούτα, ανάλατοι ξηροί καρποί.
-Φρούτα.
-Ψωμί, τυρί, άπαχο ζαμπόν γαλοπούλας.


Μεσημεριανό
-Αβγό, σαλάτα λαχανικών, τυρί, ψωμί.
-Γεμιστά με ρύζι, τυρί, σαλάτα λαχανικών.
-Ζυμαρικά με σάλτσα λαχανικών, τυρί.
-Κοτόπουλο (χωρίς πέτσες) με πατάτες στο φούρνο.
-Κρέας με σαλάτα λαχανικών, ψωμί
-Λαδερά λαχανικά (π.χ. κολοκυθάκια, φασολάκια, μπάμιες, αρακάς, ιμάμ ήσπανακόρυζο), τυρί, ψωμί.
-Μακαρόνια με τυρί, σαλάτα λαχανικών.
-Μπιφτέκι με αρακά, ρύζι και καρότα._ Φακές ή φασόλια (σε μικρήποσότητα), τυρί, ελιές, σαλάτα λαχανικών.
-Ψάρι, χόρτα ή σαλάτα λαχανικών, ψωμί.


Βραδινό
-Αραβική πίτα με λαχανικά και τυρί.
-Κορνφλέικς ή μούσλι, φρούτο, γάλα.
-Κουάκερ ή ζυμαρικά ή ρύζι ή πατάτες βραστές, τυρί ή γιαούρτι.
-Μπιφτέκι κοτόπουλου, σαλάτα λαχανικών, ψωμί.
-Ντοματοσαλάτα με ελιές και τυρί, ψωμί.
-Σάντουιτς με τυρί, αβγό και λαχανικά.
-Σουβλάκια (καλαμάκια) με κοτόπουλο, ντομάτα, ψωμί.
-Σπιτική τυρόπιτα ή χορτόπιτα ή πίτσα (χωρίς αλλαντικά).
-Τόνος με σαλάτα λαχανικών και σάλτσα γιαουρτιού.
-Τοστ με τυρί και ζαμπόν.
-Φρουτοσαλάτα με φρέσκα φρούτα και γιαούρτι.
-Ψάρι ψητό, λαχανικά στον ατμό.


Μην ξεχνάτε:
Επιλέγετε τρόφιμα όσο το δυνατόν λιγότερο επεξεργασμένα (π.χ. ολικής άλεσης), χωρίς συντηρητικά ή άλλα πρόσθετα, και πάντα της καλύτερης δυνατής ποιότητας (π.χ. βιολογικά αντί για συμβατικά).


Προτιμήστε:
-Συχνά γεύματα με ποικιλία τροφίμων σε μικρές ποσότητες

-Σπιτικό φαγητό (πάντα στο τραπέζι, με ηρεμία και χωρίς βιασύνη)
-Δημητριακά (ζυμαρικά, νιφάδες και ψωμί ολικής άλεσης, πατάτες, σκούρορύζι, *όχι πολλά όσπρια*)

-Ψητό ή καλά βρασμένο άπαχο κόκκινο κρέας και ψαχνό πουλερικών, αβγά(όχι ωμά ή μισοβρασμένα)
-Ψάρι στη σχάρα, στο φούρνο ή βραστό
-Λαχανικά ωμά ή στον ατμό
-Φρέσκα φρούτα και χυμούς φρούτων χωρίς ζάχαρη *(προτιμήστε τους φρεσκοστυμμένους)
-Φρέσκο γάλα, παραδοσιακό γιαούρτι, τυριά χαμηλά σε λιπαρά
-Ελαιόλαδο, ελιές, ταχίνι, αβοκάντο, ανάλατους ξηρούς καρπούς, μαλακέςμαργαρίνες χωρίς trans λιπαρά
-Σπιτικά γλυκά (κέικ, μηλόπιτα, ρυζόγαλο, κουλουράκια, γλυκά κουταλιού,γλυκά με φρούτα), πικρή σοκολάτα, μέλι αντί για ζάχαρη *(όλα σε μικρέςποσότητες και όχι πολύ συχνά)
-Νερό
Αποφύγετε ή περιορίστε σημαντικά:
-Μεγάλα γεύματα, αλόγιστη λήψη τροφής, συνεχές τσιμπολόγημα
-Γρήγορο φαγητό, παραγγελίες φαγητών, προκατασκευασμένα γεύματα. *Ποτέσυγχρόνως διάβασμα και φαγητό!
-Βαριές σάλτσες, κιμάδες, κρέμες γάλακτος, πολλά καρυκεύματα ή μπαχαρικά
-Λιπαρά κρέατα, ορατά λίπη, πέτσες πουλερικών, παχιά αλλαντικά,κρεατοπαρασκευάσματα, κονσέρβες
-Τηγανιτά (κάθε είδους)
-Τσιγαριστά, λιπαρά ντρέσινγκ, μαγιονέζες, κέτσαπ που περιέχουν πολλήζάχαρη
-Αναψυκτικά, σακχαρούχους χυμούς, φρουτοποτά, ενεργειακά ποτά,κονσερβαρισμένα φρούτα
-Σακχαρούχα γαλακτοκομικά, παχιά τυριά, επιδόρπια και αναπληρώματαγαλακτοκομικών, σοκολατούχο φιναρισμένα σπορέλαια, βούτυρο, μαγειρικά λίπη, υδρογονωμένες μαργαρίνες-Αγοραστά γλυκά, τυποποιημένα επιδόρπια, σοκολάτες γάλακτος,
βιομηχανοποιημένα σνακ (ιδιαίτερα πατατάκια, γαριδάκια και συναφή)-Καφεϊνούχα και αλκοολούχα ποτά

Εξετάσεις: Μικρές συμβουλές για μεγάλες επιδόσεις

                                      
Aγχος, άγχος, άγχος. Φαίνεται να είναι η λέξη που περιγράφει καλύτερα την ψυχική εμπειρία των υποψήφιων για τις  εξετάσεις. Ας σταθούμε για λίγο στο πώς σκέπτεται κανείς σχετικά με τις εξετάσεις και τις επιδόσεις του.

Συνήθως οι μαθητές αγχώνονται γενικά με τις εξετάσεις, χωρίς να σκεφτούν μερικά αντικειμενικά δεδομένα:

α) θα πρέπει κανείς να σκεφτεί πώς τα έχει πάει μέχρι στιγμής στα τεστ και στη βαθμολογία του.

β) πρέπει να υπολογίσει τι βαθμό πρέπει να πάρει για να πετύχει το στόχο του.

γ) πρέπει να υποθέσει ότι θα εξακολουθήσει να τα πηγαίνει τόσο καλά όσο και μέχρι τώρα.

δ) θα πρέπει να σκεφτεί πώς θα είναι τα πράγματα μετά τις εξετάσεις, αν συνεχίσει με τις ίδιες επιδόσεις.

Διαβάζοντας με άγχος

Πολλές φορές, όταν υπολογίσει κανείς τους βαθμούς του και τις επιδόσεις του όλη τη σχολική χρονιά στα διάφορα τεστ, συνειδητοποιεί ότι δεν τα πάει και τόσο άσχημα όσο νόμιζε, ή ότι το μέλλον δεν είναι τόσο σκοτεινό. Με αυτό τον τρόπο μειώνεται το άγχος.

Κάτι που συχνά ξεχνάνε οι μαθητές είναι ότι οι εξετάσεις μετράνε το κατά πόσο μελήτησε και αφομοίωσε κάποιος την εξεταστέα ύλη, αλλά, σε καμία περίπτωση δε μετράνε την αξία του ατόμου.

Οι εξετάσελ αποτελούν απαραίτητη προϋπόθεση για μια ευτυχισμένη και δημιουργική ζωή.

Ο φόβος μήπως κανείς δεν τα πάει καλά στις εξετάσεις σχετίζεται με το περιεχόμενο τους, δηλαδή το αν θα γράψει κανείς επαρκώς τα θέματα. Είναι λοιπόν σημαντικό για τους μαθητές να ξέρουν τι είναι αυτό που ξέρουν.

Με άλλα λόγια, λίγο πριν τις εξετάσεις θα πρέπει να προσέξουν ποια σημεία των μαθημάτων γνωρίζουν πολύ καλά, που έχουν αδυναμίες, και να φροντίσουν να καλύψουν τις αδυναμίες τους.

Ένα λάθος που συχνά κάνουν οι μαθητές είναι να ξαναδιαβάζουν αυτά που ήδη ξέρουν καλά, γιατί στιγμιαία η αίσθηση επιτυχίας τους φέρνει ανακούφιση. Μακροπρόθεσμα όμως, δεν πρόκειται για καλή στρατηγική, αφού τελικά ο μαθητής αγχώνεται με αυτό που δεν ξέρει (και τελικά δε μελετάει περισσότερο).

Φυσιολογικό άγχος

Ένας ορισμένος βαθμός άγχους είναι φυσιολογικός, διότι βοηθάει το άτομο να συγκεντρωθεί πολύ καλά και να είναι σε εγρήγορση.

Το πρόβλημα ξεκινάει όταν το άγχος ξεφύγει από αυτά τα 'επιτρεπτά' όρια και κατακλύσει τον/ην μαθήτη/ρια, μπλοκάροντας έτσι την απόδοσή του/ης.

Μειώνεται το άγχος;

Το άγχος των εξετάσεων μπορεί να μειωθεί με πολλούς τρόπους. Καταρχήν χρειάζεται να καταλάβουν οι μαθητές ότι πρέπει να διατηρήσουν μια ισορροπημένη ρουτίνα διαβάσματος, διατροφής και ξεκούρασης.

Η φυσική άσκηση (είτε είναι γυμναστήριο, είτε μια βόλτα) μπορεί να βοηθήσει στη μείωση του άγχους.

Στρατηγικές μελέτης

Τις ημέρες πριν από τις εξετάσεις καλό θα είναι να 'σπάσει' κανείς την ύλη σε μικρότερα κομμάτια, ώστε να μπορεί να πει 'θα διαβάσω από τη σελίδα 45 ως τη σελίδα 68', να το κάνει και να έχει την αίσθηση της επιτυχίας (αντί να προσπαθεί να 'παλέψει' με όλη την ύλη μαζικά).

Για πολλούς μαθητές λειτουργεί το μικρό διάλειμμα λίγων λεπτών κάθε μία ώρα, ώστε να μπορούν να ξανασυγκεντρωθούν στο διάβασμα τους.

Το να καθορίζει ο/η μαθήτης/τρια μέχρι ποια ώρα θα διαβάσει ή πόση ύλη θα καλύψει τον/η βοηθάει να δει ότι αυτό που κάνει έχει αρχή, μέση και τέλος, έτσι ώστε να μην αισθάνεται ότι προσπαθεί συνέχεια και επ' αόριστον.

Το κινητό θα πρέπει να παραμένει κλειστό, ώστε να μην υπάρχει διάσπαση της προσοχής με μηνύματα ή τηλεφωνήματα σε ακατάλληλη στιγμή.

Βελτιώνοντας τη συγκέντρωση

Πολλοί μαθητές βρίσκουν βολικό και χρήσιμο να έχουν δίπλα τους ένα φύλλο χαρτί στο οποίο να σημειώνουν άσχετες με το διάβασμα σκέψεις ή πράγματα που έχουν να κάνουν και έτσι να μπορούν να επιστρέψουν απερίσπαστοι στο διάβασμα, χωρίς να βασανίζονται μήπως ξεχάσουν αυτό το 'κάτι'.

Η μέθοδος του 'παρκαρίσματος' έχει να κάνει με το 'παρκάρισμα' μιας ενοχλητικής ιδέας, μέχρι να έχει κανείς τον χρόνο ν' ασχοληθεί μαζί της (μετά το διάβασμα).

Βοηθάει ιδιαίτερα όταν κανείς θέτει έναν στόχο στο διάβασμά του: να λύσω 8 στις 10 ασκήσεις, να μάθω όλη τη θεωρία, κλπ.

Όχι στην τηλεόραση, ναι στη μουσική, όταν είναι χαμηλή και δε διασπά την προσοχή. Όταν υπάρχει κάποιο εξωτερικό ερέθισμα που αποσπά την προσοχή, ο/η μαθήτης/τρια θα πρέπει να προσπαθεί να το εξαλείψει.

Το συγυρισμένο γραφείο και η συγκέντρωση βιβλίων, σημειώσεων, τετραδίων και όλων των απαραίτητων βοηθάει στο να μειώνονται οι διασπάσεις και τα άσκοπα πήγαιν' έλα.

Τι λέμε στον εαυτό μας

Αυτά που λέμε στον εαυτό μας στους εσωτερικούς μας μονόλογους είναι πολύ σημαντικά για το πώς αισθανόμαστε και το πώς φερόμαστε.

Όταν κανείς αποφεύγει τις καταστροφικές σκέψεις την ώρα του διαβάσματος 'να δεις που δεν θα τα πάω καλά και δεν θα γράψω τίποτα και δεν θα περάσω και θα πουλάω κουλούρια έξω από το πανεπιστήμιο...' απελευθερώνει μέρος του εγκεφάλου του για να συγκεντρωθεί πραγματικά στο διάβασμα.

Όταν κανείς λέει στον εαυτό του 'θα κάνω ότι καλύτερο μπορώ', ήδη έχει ένα προβάδισμα και είναι πολύ πιο ρεαλιστικό, θετικό κι αισιόδοξο από τη σκέψη του στυλ 'πρέπει να είμαι τέλειος, γιατί αλλιώς...' που έχει μέσα της την απειλή του τι θα συμβεί αν τελικά δεν πετύχει.

Τεχνικές χαλάρωσης

Είτε πριν, είτε κατά τη διάρκεια των εξετάσεων, οι μαθητές που αισθάνονται το επίπεδο του στρες τους να ανεβαίνει επικίνδυνα μπορούν να δοκιμάσουν τις παρακάτω ιδέες (βοηθάει να έχουν κάνει εξάσκηση από πριν, ώστε να ξέρουν πως λειτουργούν):

• με κλειστά τα μάτια, το άτομο διώχνει όλες τις σκέψεις από το μυαλό του και παίρνει βαθιές αναπνοές.
• με κλειστά τα μάτια, o/η μαθήτης/τρια λέει στον εαυτό του/ης ότι όταν τελειώσει το μέτρημα θα είναι χαλαρος/ή και έτοιμος/η να απαντήσει όλες τις ερωτήσεις, και στη συνέχεια μετράει αργά από το δέκα προς τα κάτω, ως το ένα και μετά ανοίγει τα μάτια του/ης.
• ο/η μαθητής/τρια κάνει θετικές σκέψεις και καθυσηχάζει τον εαυτό του/ης ότι έχει προετοιμαστεί καλά και ότι όλα θα πάνε καλά.
• ο/η μαθητής/τρια βλέπει με τα μάτια της φαντασίας του/της να γράφει και να πηγαίνει καλά στις εξετάσεις.

Τι να κάνουν οι γονείς

• Συναισθηματική υποστήριξη: Είναι πολύ σημαντικό για τα παιδιά να έχουν τη συναισθηματική υποστήριξη και ενθάρρυνση των γονιών τους κατά τη διάρκεια των εξετάσεων.

Ομως, αυτό που θα πρέπει να τονιστεί εδώ είναι ότι αυτές οι δύο λειτουργίες θα πρέπει να γίνονται με θετικό και όχι αρνητικό τρόπο.

Οι γονείς θα πρέπει να τονίσουν ότι η αποτυχία δεν έχει να κάνει με το 'τι θα πει ο κόσμος' ή ότι θα νιώσουν ντροπή, -ίσως μόνο στεναχώρια που δεν ανταμείφθηκαν οι κόποι του παιδιού- και από την άλλη θα πρέπει να τονίσουν ότι υπάρχουν και θα βρεθούν άλλες, εναλλακτικές λύσεις.

• Ενθάρρυνση: Όταν το παιδί χάνει το κουράγιο του, οι γονείς δεν είναι σωστό να του λένε 'δεν πειράζει, εξετάσεις είναι απλώς, δε χάθηκε κι ο κόσμος;' για να το ενθαρρύνουν.

Το παιδί εκείνη την ώρα που ρωτάει δεν κάνει την ερώτησή του προκειμένου να πάρει μια απάντηση που σχετίζεται με πιθανή αποτυχία, αλλά ρωτάει για να πάρει μια επιβεβαίωση των κόπων του και να βρει ένα ψυχικό στήριγμα.

Το παιδί θέλει ν' αντλήσει δύναμη για να μπορέσει να συνεχίσει. Επομένως, μια καλύτερη απάντηση σε τέτοιου είδους ερωτήματα θα ήταν: 'έχεις κάνει τόσο καλή προετοιμασία που πραγματικά θα τα πας καλά'.

Δηλαδή ο γονιός θα πρέπει αντικειμενικά να θυμίσει στο παιδί συγκεκριμένα γεγονότα, βαθμολογία στον έλεγχο και σε διαγωνίσματα, ώρες διαβάσματος, κλπ., ώστε να η ενθάρρυνση να μην είναι κενή περιεχομένου αλλά να βασίζεται σε αντικειμενικά, μετρήσιμα δεδομένα.